Zichtbare gevolgen van kanker bij jongvolwassenen
Kanker en de behandelingen ervan kunnen bij jongvolwassenen (AYA’s, 18-39 jaar) uiteenlopende en vaak ingrijpende zichtbare veranderingen veroorzaken. Deze fysieke symptomen zijn duidelijk merkbaar voor henzelf en hun omgeving en hebben impact op het dagelijks leven en het zelfbeeld.
Lymfoedeem
Door schade aan het lymfestelsel kan zich vocht ophopen in armen, benen of andere lichaamsdelen, wat zwelling veroorzaakt. Dit lymfoedeem gaat gepaard met pijn, verminderde beweeglijkheid en kan het dagelijks functioneren bemoeilijken.
Neuropathie
Zenuwschade veroorzaakt tintelingen, pijn of gevoelloosheid. Als gevolg van de chemotherapie gebeurt dit vaak in handen en voeten, maar dit kan ook op andere plaatsen zijn door bestraling of door operaties. Hoewel deze klachten niet altijd zichtbaar zijn, kan het zich soms uiten in veranderingen in houding of manier van lopen.
Verminderde spierkracht en conditie
Behandelingen en ziekte zorgen vaak voor verlies van spierkracht en uithoudingsvermogen. Dit maakt alledaagse activiteiten zoals lopen, tillen of sporten moeilijk en kan leiden tot afhankelijkheid van hulp.
gewichtsveranderingen
Afvallen door ziekte en behandeling, of gewichtstoename door medicatie, beïnvloeden het lichaamsbeeld en gezondheid.
Littekens en huidveranderingen
Operaties veroorzaken littekens op de plek van tumoren of verwijderde weefsels. Daarnaast kunnen huidveranderingen zoals verkleuringen, verdikkingen of verhoogde gevoeligheid optreden na bestraling. Deze zichtbare sporen kunnen (op hun beurt weer onzichtbaar) het lichaamsbeeld beïnvloeden.
Haarverlies
Een kankerbehandeling, zoals chemotherapie, leidt vaak tot haarverlies, een van de meest ingrijpende zichtbare bijwerkingen. Dit kan het zelfvertrouwen sterk beïnvloeden en potentieel een gevoel van kwetsbaarheid versterken. Hoewel het haar doorgaans terug groeit, zijn er ook mensen met blijvend haarverlies of verandering van de dikte van het haar.
Negatieve lichaamsbeleving
Ongeveer 15% van de AYA’s rapporteert jaren na behandeling een negatief lichaamsbeeld, beïnvloed door deze zichtbare veranderingen. Dit kan leiden tot sociale terugtrekking, minder zelfvertrouwen en psychische klachten, vooral bij vrouwen en patiënten die chemotherapie of uitgebreide operaties hebben ondergaan.
Belangrijke cijfers
Jaarlijkse diagnose bij AYA’s
In België krijgen jaarlijks ongeveer 1.800 jongvolwassenen (18–39 jaar) de diagnose kanker.
Dat komt neer op gemiddeld 5 AYA’s per dag.
≈1.800
Overleving
De medische vooruitgang zorgt ervoor dat meer dan 8 op de 10 AYA’s vijf jaar na diagnose nog in leven zijn.
Dit betekent: kanker wordt steeds vaker overleefd, maar niet zonder gevolgen.
84-86%
Langdurige vermoeidheid
Ongeveer drie op vier AYA’s ervaren chronische of langdurige vermoeidheid na behandeling.
Deze vermoeidheid is vaak onzichtbaar, maar heeft een grote impact op dagelijks functioneren, relaties en werk.
≈ 75%
10 jaar later: risico op andere ziekten
Tien jaar na de kankerbehandeling hebben AYA’s 50% meer kans op het ontwikkelen van andere chronische aandoeningen dan leeftijdsgenoten zonder kanker.
50%
Neuropathie
Bijna één op drie AYA’s kampt met neuropathie, zoals tintelingen, pijn, gevoelloosheid of krachtsverlies.
Dit kan blijvend zijn en dagelijkse handelingen bemoeilijken.
≈ 30%
Cognitieve en sociale beperkingen
Meer dan 6 op de 10 AYA’s ervaart problemen met concentratie, geheugen, prikkelverwerking en sociale interactie.
Dit wordt vaak omschreven als “chemo brain” of cognitieve mist.
61%
Beperkingen in werk en carrière
Bijna de helft van de AYA’s ondervindt beperkingen in werk, studies of loopbaanontwikkeling.
Dit kan leiden tot vertraging, heroriëntatie of blijvende uitsluiting van kansen.
45%
30 jaar later: Verhoogd risico op andere ziekten
Dertig jaar na behandeling kan dit risico oplopen tot acht keer hoger.
Het gaat onder meer om: – botontkalking
– hart- en vaatziekten
– diabetes (suikerziekte)
– verminderde vruchtbaarheid
tot 8x