Zichtbare fysieke gevolgen van kanker

Kanker en de behandelingen ervan kunnen bij jongvolwassenen (AYA’s, 18-39 jaar) uiteenlopende en vaak ingrijpende zichtbare veranderingen veroorzaken. Deze fysieke symptomen zijn duidelijk merkbaar voor henzelf en hun omgeving en hebben impact op het dagelijks leven en het zelfbeeld.

Lymfoedeem

Door schade aan het lymfestelsel kan zich vocht ophopen in armen, benen of andere lichaamsdelen, wat zwelling veroorzaakt. Dit lymfoedeem gaat gepaard met pijn, verminderde beweeglijkheid en kan het dagelijks functioneren bemoeilijken.

Littekens en huidveranderingen

Operaties veroorzaken littekens op de plek van tumoren of verwijderde weefsels. Daarnaast kunnen huidveranderingen zoals verkleuringen, verdikkingen of verhoogde gevoeligheid optreden na bestraling. Deze zichtbare sporen kunnen het lichaamsbeeld beïnvloeden.

Haarverlies

Chemotherapie leidt vaak tot haarverlies, een van de meest ingrijpende zichtbare bijwerkingen. Dit raakt het zelfvertrouwen diep en versterkt vaak het gevoel van kwetsbaarheid. Hoewel het haar doorgaans terug groeit, kan dit proces lang duren en emotioneel zwaar zijn.

Gewichtsveranderingen

Afvallen door ziekte en behandeling, of gewichtstoename door medicatie, beïnvloeden het lichaamsbeeld en gezondheid.

Verminderde spierkracht en conditie

Behandelingen en ziekte zorgen vaak voor verlies van spierkracht en uithoudingsvermogen. Dit maakt alledaagse activiteiten zoals lopen, tillen of sporten moeilijk en kan leiden tot afhankelijkheid van hulp.

Neuropathie

Zenuwschade veroorzaakt tintelingen, pijn of gevoelloosheid in handen en voeten. Deze klachten zijn niet altijd zichtbaar maar trekken soms door veranderingen in lopen of houding alsnog de aandacht.

Negatieve lichaamsbeleving

Ongeveer 15% van de AYA’s rapporteert jaren na behandeling een negatief lichaamsbeeld, beïnvloed door deze zichtbare veranderingen. Dit kan leiden tot sociale terugtrekking, minder zelfvertrouwen en psychische klachten, vooral bij vrouwen en patiënten die chemotherapie of uitgebreide operaties hebben ondergaan.

Belangrijke cijfers

  • Jaarlijks krijgen in België ongeveer 1800 AYA’s kanker, gemiddeld vijf per dag.

  • Ongeveer 75% ervaart langdurige vermoeidheid, 30% neuropathie.

  • 61% heeft cognitieve en sociale beperkingen, 45% ervaart beperking in werk- en carrièremogelijkheden.

  • De 5-jaarsoverleving ligt tussen 84-86%.

Dit samenspel van zichtbare lichamelijke veranderingen en de impact hiervan op het zelfbeeld en sociale leven vraagt om specifiek gerichte zorg, psychosociale begeleiding en aandacht van de omgeving.